Làng chài nhỏ ở El Salvador hé lộ nền kinh tế tiền điện tử độc đáo

Làng chài El Zonte dọc bờ biển ở El Salvador đã và đang sử dụng tiền điện tử trong suốt năm qua. Những người ủng hộ loại tiền tệ mới nổi này chỉ ra El Zonte như một minh chứng về cách Bitcoin có thể giúp ích cho đất nước có đến 70% người dân không sở hữu tài khoản ngân hàng.

Một quầy tạp hóa cho phép giao dịch Bitcoin tại Tamanique, El Salvador | Nguồn: Salvador Melendez

Sau khi Quốc hội của El Salvador chấp nhận Bitcoin là tiền hợp pháp vào tuần trước, mọi con mắt đã đổ dồn vào làng chài ở vùng nông thôn ven bờ biển Thái Bình Dương này. Vốn nổi tiếng với môn thể thao lướt sóng nhờ những cơn sóng mạnh mẽ, El Zonte nay còn được chú ý vì lưu thông tiền điện tử trong nền kinh tế suốt năm qua.

Tại đây, khoảng 500 gia đình ngư dân và nông dân sử dụng Bitcoin để mua hàng tạp hóa và thanh toán dịch vụ tiện ích. Đây cũng là điều mà chính phủ nước này sẽ hướng tới cho toàn quốc nói chung trong tương lai. Bitcoin được sử dụng hợp pháp ở El Salvador nhưng đặc biệt ở chỗ việc chấp nhận nó là tự nguyện, vì vậy luật được thông qua vào thứ 3 tuần trước yêu cầu tất cả các doanh nghiệp chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin, ngoại trừ những doanh nghiệp không có công nghệ.

El Zonte cách thủ đô San Salvador khoảng 43 km. Nó bắt đầu trở thành nền kinh tế Bitcoin quy mô nhỏ từ năm 2019, do một nhà tài trợ ẩn danh hoạt động thông qua tổ chức phi lợi nhuận tại địa phương khởi xướng. Những người ủng hộ thay đổi tài chính coi đây là trường hợp minh chứng cho cách tiền kỹ thuật số có thể giúp ích như thế nào ở một quốc gia mà hơn 2/3 dân số không có tài khoản ngân hàng.

Tổng thống Nayib Bukele, người đã thông qua luật Bitcoin, ca ngợi nó vừa là một cách để giúp nhiều người Salvador không thể truy cập vào các dịch vụ ngân hàng truyền thống, vừa là một cách để thu hút người nước ngoài sở hữu Bitcoin đầu tư vào El Salvador, quốc gia đầu tiên công nhận tiền điện tử là tiền hợp pháp.

Nayib Bukele – Tổng thống El Salvador

Các chuyên gia đang cố gắng tìm ra lý do tại sao Bukele lại thúc đẩy Bitcoin. Họ cũng chưa rõ bằng cách nào mà tiền điện tử có tính biến động cao sẽ là lựa chọn tốt cho những người không có tài khoản ngân hàng và chỉ thời gian mới biết liệu hệ thống mới có thu hút đầu tư thực sự ở El Salvador hay không.

Được dự định là một giải pháp thay thế cho tiền do chính phủ hậu thuẫn, Bitcoin phần lớn dựa trên toán học phức tạp, mật mã xáo trộn dữ liệu – do đó mới có thuật ngữ “tiền điện tử”, cần rất nhiều sức mạnh xử lý và một sổ cái phân tán toàn cầu được gọi là blockchain để ghi lại tất cả các giao dịch. Không có ngân hàng trung ương hoặc tổ chức nào khác có thể tác động đến giá trị của nó. Giá trị hoàn toàn do những người giao dịch Bitcoin thiết lập và biến động dữ dội theo thời gian.

Ở El Zonte, một công nhân xây dựng tên là Hilario Gálvez đã đến cửa hàng Tienda María để mua một lon nước ngọt và đồ ăn vặt. Thay vì lấy ví, anh đã thanh toán thông qua ứng dụng trên điện thoại.

Chủ cửa hàng María del Carmen Avilés cho biết cô ấy hiện là chuyên gia trong các giao dịch Bitcoin.

“Khi một khách hàng đến, tôi hỏi anh ta sẽ thanh toán bằng ứng dụng hay tiền mặt. Phần lớn thanh toán bằng ứng dụng Bitcoin Beach. Tôi tìm nó trên di động của mình để thanh toán”.

Không mất quá hai phút.

Anh Gálvez nói:

“Thanh toán bằng ứng dụng dễ dàng hơn so với thanh toán bằng hóa đơn. Tôi có thể mua hàng từ nhà của mình, thực hiện giao dịch qua ứng dụng Bitcoin Beach và chỉ cần đến nhận những thứ tôi cần”.

Avilés lưu ý rằng bản chất biến động của Bitcoin có thể là một vấn đề.

“Mọi người hỏi tôi có khuyên dùng Bitcoin hay không, tôi nói với họ rằng tôi đã kiếm được món hời, nhưng cũng đã thua lỗ. Khi Bitcoin đạt 60.000 đô la, tôi có lời và lắp đặt căn phòng lạnh này cho cửa hàng, nhưng sau đó nó giảm giá và tôi bị lỗ”.

Román Martínez là người tiên phong trong việc sử dụng Bitcoin ở El Zonte. Anh ấy cho biết nhà tài trợ giấu tên người Mỹ đã nghe về các dự án cộng đồng thông qua tổ chức phi lợi nhuận Hope House nơi anh ấy làm việc và bắt đầu thực hiện kế hoạch thông qua một người Mỹ khác sống ở El Zonte. Hope House có văn phòng tại cùng tòa nhà với Strike, là start-up có trụ sở tại Chicago hợp tác với chính phủ của Bukele để ra mắt Bitcoin trên toàn quốc.

Tuy nhiên, CEO Jack Mallers của Strike đã từ chối mọi cuộc phỏng vấn. Trong một email, công ty cho biết:

“Ứng dụng của Strike nhằm trao quyền cho mọi người ở tất cả các quốc gia, mở rộng hệ thống tài chính và tăng cơ hội kinh tế trên toàn thế giới. Đó là trọng tâm của nỗ lực này”.

El Salvador sử dụng đô la Mỹ làm tiền tệ chính thức kể từ năm 2001 và Strike nói rằng việc chấp nhận Bitcoin “như một loại tiền tệ hợp pháp sẽ giúp hạn chế phụ thuộc vào các quyết định của ngân hàng trung ương nước ngoài”.

Martinez cho biết người dân El Zonte không có tài khoản ngân hàng, không được tiếp cận tín dụng và buộc phải thanh toán mọi giao dịch bằng tiền mặt.

“Bây giờ, họ là những nhà đầu tư nhỏ và cuộc sống của họ được thay đổi nhờ Bitcoin”.

Tuy nhiên, một số người đã hỏi có thể học hỏi được bao nhiêu từ thử nghiệm của dự án cộng đồng Bitcoin Beach.

David Gerard, tác giả của cuốn sách phản đối Bitcoin và tiền kỹ thuật số “Attack of the 50 Foot Blockchain”, cho biết El Zonte là một minh chứng giả tạo. Anh ấy nói:

“Bitcoin được giao dịch nội bộ bên trong Strike. Chúng không thực sự di chuyển trên blockchain Bitcoin hay bất cứ thứ gì”.

Gerard cho biết nó trông có vẻ như đang hoạt động vì nhà tài trợ Bitcoin tiếp tục bơm Bitcoin vào hệ thống kinh tế của làng chài.

“Đó không phải là bằng chứng chứng minh tính khả thi. Điều đó cho thấy bạn có thể mua bán mà không giao dịch Bitcoin thực tế và ai đó trợ cấp ồ ạt cho nó”.

Mức độ chấp nhận Bitcoin trước đây ở El Zonte diễn ra chậm, nhưng tăng nhanh trong đại dịch Corona khi các biện pháp cách ly nghiêm ngặt khiến hầu hết mọi người không thể rời khỏi nhà.

“Nhà tài trợ của chúng tôi đã thực hiện ba đợt hỗ trợ trị giá 40 đô la, được chuyển đổi sang Bitcoin, cho mỗi gia đình trong số 500 gia đình ở làng. Người dân cũng đã được hướng dẫn để sử dụng ứng dụng và giờ đây hoạt động mua bán bằng Bitcoin là điều bình thường”, Martínez nói.

El Zonte thậm chí còn có một máy Bitcoin ATM, đổi đô la Mỹ lấy Bitcoin hoặc nhận đô la Mỹ và cấp tín dụng bằng Bitcoin.

Máy Bitcoin ATM tại El Zonte.

Một người sinh sống ở San Salvador tên là Edgar Magaña đã đến thị trấn để đổi 50 đô la sang Bitcoin. Anh ta đưa đô la vào máy và ngạc nhiên khi thấy chỉ có 47 đô la dưới dạng Bitcoin được ghi có vào tài khoản trên điện thoại.

“Họ lấy 3 đô la hoa hồng”, Magaña nói và cho biết thêm rằng anh cứ nghĩ không có tiền hoa hồng. “Điều này giống như đổi tiền trong các ngân hàng”.

Để thúc đẩy áp dụng trên toàn quốc, Tổng thống Bukele cho biết chính phủ sẽ tạo ra quỹ trị giá 150 triệu đô la để cho phép những người nhận thanh toán bằng Bitcoin ngay lập tức chuyển đổi chúng sang đô la, giảm rủi ro khi nắm giữ tiền kỹ thuật số biến động.

Jessica Velis, một chủ doanh nghiệp tại El Zonte nơi đặt máy ATM, cho biết một số người ở đây đã nhận được tiền từ nước ngoài bằng Bitcoin.

Người dân Salvador đã nhận được khoảng 6 tỷ đô la Mỹ tiền gửi về từ những người thân sống ở nước ngoài vào năm ngoái, chủ yếu Hoa Kỳ. Bukele cho biết sử dụng Bitcoin có thể tiết kiệm chi phí gửi số tiền đó về nhà.

Mặt khác, không phải tất cả mọi người ở El Zonte đều ủng hộ ý tưởng nền kinh tế Bitcoin.

Tại Olas Permanentes, một trong những nhà hàng nổi tiếng nhất của thị trấn, khách hàng có thể thanh toán bằng Bitcoin. Nhưng khi hỏi nhân viên phục vụ có chấp nhận Bitcoin hay không, tất cả đều nói không. Một số cho biết họ không có điện thoại di động hiện đại để tải xuống ứng dụng, trong khi những người khác nghi ngờ về cách hoạt động của nó.

“Họ trả tiền cho tôi bằng đô la và tiền mặt”, một nữ phục vụ từ chối cho biết tên trả lời.

Trong khi đó, khi được hỏi có sử dụng Bitcoin hay không, một người phụ nữ tên Teresita sống tại thị trấn nhấn mạnh:

“Không, tôi thích trả tiền mặt hơn”.

• El Salvador làm cho Phố Wall hỏi liệu Bitcoin có thể thay thế Đô la Mỹ không?
• Các công ty chuyển tiền ở El Salvador vẫn do dự trong việc hỗ trợ BTC bất chấp luật đấu thầu hợp pháp
• 3 yếu tố này cung cấp cái nhìn sâu sắc về quỹ đạo ngắn hạn của Bitcoin

Minh Anh

Theo CSMonitor